Γλαύκωμα
Τι είναι;
Το γλαύκωμα είναι νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη του οπτικού νεύρου που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του εύρους ή τμηματικά ελλείμματα του οπτικού πεδίου του ασθενούς.Μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε τύφλωση.
Που οφείλεται;
Η ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ) είναι ο παράγοντας κλειδί για την εκδήλωση της νόσου. Οι φυσιολογικές τιμές αυτής κυμαίνονται μεταξύ 11 και 21mmHg (χιλιοστών της στήλης υδραργύρου).
Η ΕΟΠ σχετίζεται με την ισορροπία μεταξύ παραγωγής και παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού που κυκλοφορεί εντός των οφθαλμών. Αν, για τον οποιονδήποτε λόγο, το σύστημα παροχέτευσης του οφθαλμού (γωνία προσθίου θαλάμου) δεν λειτουργεί φυσιολογικά, τότε η ΕΟΠ αυξάνεται.
Αυξημένη ΕΟΠ όμως δε σημαίνει απαραίτητα ότι ο ασθενής πάσχει από γλαύκωμα. Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών με ΕΟΠ εντός φυσιολογικών ορίων που εμφανίζουν αλλοιώσεις στο οπτικό νεύρο και άρα γλαύκωμα (γλαύκωμα φυσιολογικής πιέσεως), καθώς και περιπτώσεις ασθενών με ΕΟΠ> 21mmHg οι οποίοι δεν παρουσιάζουν γλαυκωματική βλάβη στο οπτικό νεύρο (οφθαλμική υπερτονία).
Ποιός Κινδυνεύει Από Τη Νόσο Του Γλαυκώματος;
Ο καθένας κινδυνεύει από τη νόσο του γλαυκώματος από τα βρέφη έως τους ηλικιωμένους. Οι ηλικιωμένοι είναι πιθανότερο να αναπτύξουν γλαύκωμα, αλλά τα βρέφη μπορεί να γεννηθούν με γλαύκωμα (περίπου 1 σε κάθε 10,000 βρέφη που γεννιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες). Νεάροι ενήλικες επίσης μπορεί να νοσήσουν.. Ωστόσο, ορισμένες ομάδες ατόμων διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από άλλες. Άτομα υψηλού κινδύνου για γλαύκωμα θα έπρεπε να κάνουν έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο, συμπεριλαμβανομένης και της διαστολής της κόρης, κάθε ένα με δύο χρόνια. Ομάδες υψηλότερου κινδύνου για ανάπτυξη γλαυκώματος:
A. Αφρο-Αμερικανοί: Το γλαύκωμα είναι η κύρια αιτία τύφλωσης στους Αφρο-Αμερικανούς. Είναι έξι με οχτώ φορές πιο συνήθης στους Αφρο-Αμερικανούς έναντι των Καυκάσιων.
B. Άτομα άνω των 60 ετών: Το γλαύκωμα είναι πολύ πιο σύνηθες στους ηλικιωμένους.Διατρέχετε έξι φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσετε από γλαύκωμα αν είστε άνω των 60 ετών.
Γ. Μέλη οικογενειών με γλαύκωμα: Ο πιο συχνός τύπος γλαυκώματος, το πρωτοπαθές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, είναι κληρονομικός. Άν άτομα του άμεσου οικογενειακού σας περιβάλλοντος έχουν γλαύκωμα, διατρέχετε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Το θετικό οικογενειακό ιστορικό αυξάνει τον κίνδυνο για γλαύκωμα τέσσερις έως εννέα φορές.
Δ. Ασιάτες: Τα άτομα ασιατικής προέλευσης εμφανίζονται να διατρέχουν ένα σχετικά μεγαλύτερο κίνδυνο για γλαύκωμα κλειστής γωνίας. Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας είναι υπεύθυνο για το λιγότερο απο το 10% όλων των διαγνωσμένων περιπτώσεων γλαυκώματος.
Ε. Χρήστες στεροειδών (κορτιζόνης): Υπάρχουν μερικές ενδείξεις που συνδέουν την χρήση στεροειδών με το γλαύκωμα. Μία μελέτη δημοσιευμένη στο Περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης το 1997, έδειξε αύξηση κατά 40% στη συχνότητα εμφάνισης οφθαλμικής υπερτονίας και γλαυκώματος ανοικτής γωνίας σε ενήλικες που χρειάζονταν κατά προσέγγιση 14 έως 35 εισπνοές αερολύματος στεροειδών για να ελέγξουν το άσθμα τους. Η δόση αυτή είναι πολύ υψηλή, απαιτούμενη μόνο σε περιπτώσεις βαρέος άσθματος.
Ζ. Οφθαλμικός τραυματισμός: Τραυματισμός στον οφθαλμό μπορεί να προκαλέσει δευτεροπαθές γλαύκωμα ανοικτής γωνίας. Αυτός ο τύπος γλαυκώματος δύναται να εμφανιστεί άμεσα μετατραυματικά ή χρόνια αργότερα. Αμβλείς τραυματισμοί που «μελανιάζουν» το μάτι (αναφέρονται ως αμβλέα τραύματα) ή τραυματισμοί που διαπερνούν (διατιτραίνουν) τον οφθαλμό μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στο διηθητικό σύστημα του οφθαλμού, οδηγώντας σε μετα-τραυματικό γλαύκωμα. Η πιο συχνή αιτία είναι σχετική με αθλητικές κακώσεις που συμβαίνουν στο τένις ή την πυγμαχία.
Άλλοι Παράγοντες Κινδύνου Είναι:
- Υψηλή μυωπία
- Σακχαρώδη Διαβήτη
- Αρτηριακή Υπέρταση
- Κεντρικό πάχος κερατοειδούς λιγότερο από 500 μm
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Ο χαρακτηρισμός του γλαυκώματος ως ο «αόρατος κλέφτης» της όρασης αντικατοπτρίζει με τον καλύτερο τρόπο την ανυπαρξία συμπτωμάτων ακόμα και στα πολύ προχωρημένα στάδια της νόσου. Το χρόνιο απλό γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, η συνηθέστερη μορφή της νόσου, δε δίνει συμπτώματα μέχρι να προχωρήσει στο τελικό στάδιο.
Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς πόσο σημαντικός είναι ο τακτικός ετήσιος οφθαλμολογικός έλεγχος, ιδίως σε άτομα μεγαλύτερων ηλικιών.
Πώς μπορώ να ξέρω αν έχω γλαύκωμα;
Μόνο η εξέταση από τον Οφθαλμίατρο μπορεί να ανακαλύψει εάν κάποιος έχει γλαύκωμα ή όχι. Τα συμπτώματα αυτής της ασθένειας ποικίλουν, από κανένα μέχρι έντονο πονοκέφαλο, κόκκινο επώδυνο μάτι και με θολή όραση (σε κρίση οξέως γλαυκώματος).
Ποιες εξετάσεις γίνονται για τη διάγνωση του γλαυκώματος;
Τακτική εξέταση των ματιών περιλαμβάνει:
Τονομέτρηση: Η τονομέτρησης μετρά την εσωτερική πίεση του ματιού. Η μέτρηση μπορεί να γίνει με τονόμετρο επιπέδωσης Goldmann με τη χρήση αναισθητικού κολλυρίου και μιας χρωστκής (φλουοροσκεϊνης) ή με τονόμετρο αέρος, χωρίς να ακουμπάμε τον κερατοειδή και χωρίς την χρήση αναισθητικού κολλυρίου και χρωστκής.
Οφθαλμοσκόπηση: Η οφθαλμοσκόπηση χρησιμοποιείται για να εξετασθεί το εσωτερικό του οφθαλμού, ειδικότερα το οπτικό νεύρο. Εάν η πίεση στο μάτι δεν είναι στα φυσιολογικά όρια τιμών ή αν η μορφολογία του οπτικού νεύρου είναι ασύνηθης, τότε είναι απαραίτητο να γίνουν περεταίρω διαγνωστικές εξετάσεις.
Ανάλογα με τα ευρήματα ζητάμε κι άλλες εξετάσεις για επιβεβαίωση της κλινικής υποψίας:
Γωνιοσκοπία: Η γωνιοσκοπία είναι μια ανώδυνη εξέταση του οφθαλμού, η οποία ελέγχει εάν η γωνία, όπου η ίριδα συναντάται με τον κερατοειδή χιτώνα, είναι ανοικτή ή κλειστή, δεικνύοντας την ύπαρξη γλαυκώματος ανοικτής ή κλειστής γωνίας.
Περιμετρία: Η εξέταση της περιμετρίας είναι γνωστή και ως εξέταση οπτικών πεδίων (οπτικού πεδίου). Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης σας ζητείται να κοιτάτε ευθεία μπροστά και να εντοπίσετε ένα φως. Αυτό βοηθά να σχηματισθεί ένας «χάρτης» της όρασής σας.
Παχυμετρία: Μία εξέταση παχυμετρίας είναι μια απλή, γρήγορη, ανώδυνη μέθοδος εκτίμησης του πάχους του κερατοειδούς. Με αυτή την μέτρηση ο γιατρός είναι σε θέση να υπολογίσει καλύτερα την μετρούμενη ΕΟΠ και να σχεδιάσει ένα θεραπευτικό πλάνο που να ανταποκρίνεται στην δεδομένη κατάστασή.
Οπτική Τομογραφία του Οπτικού Νεύρου (OCT) : H OCT αποτελεί ό,τι πιο μοντέρνο και ακριβές υπάρχει στην οφθαλμολογία στον τομέα της διαγνωστικής του γλαυκώματος. Χάρις στην εξέταση αυτή γίνονται ανιχνεύσιμες μικροαλλαγές σε κυτταρικό επίπεδο, που καθιστούν δυνατή τη διάγνωση του γλαυκώματος στα πολύ αρχικά του στάδια, όταν ακόμα αυτό δεν είναι εφικτό από τον οφθαλμίατρο (με βάση την κλινική εξέταση και τις λοιπές διαγνωστικές εξετάσεις) και φυσικά πολύ προτού ο ασθενής έχει τα πρώτα συμπτώματα/δυσκολίες. Πιο συγκεκριμένα, με την OCT διενεργείται η μέτρηση του πάχους των νευρικών ινών (RNFL) γύρω από την κεφαλή του οπτικού νεύρου καθώς και του πάχους των γαγγλιακών κυττάρων (GCL) στην ωχρά κηλίδα με καταπληκτική ακρίβεια. Με τον τρόπο αυτό γίνονται ανιχνεύσιμες πολύ πρώιμες αλλοιώσεις (δηλαδή μειώσεις του πάχους της RNFL ή/και της GCL). Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για την πρόγνωση της νόσου, διότι όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση του γλαυκώματος και όσο επομένως πιο πρώιμα μπει ο ασθενής σε πρόγραμμα στενότερης παρακολούθησης και κατάλληλης θεραπείας, τόσο ευνοϊκότερη είναι η τελική έκβαση της νόσου.
Πώς αντιμετωπίζεται;
Στόχος της θεραπείας είναι η διακοπή της προόδου της νόσου και η διατήρηση της μέγιστης δυνατής υπάρχουσας χρήσιμης όρασης. Για να συμβεί αυτό, κύριος στόχος της θεραπείας στις περισσότερες περιπτώσεις είναι η διατήρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης κάτω από μια συγκεκριμένη τιμή, διαφορετική για κάθε ασθενή. Η όραση που χάθηκε ήδη δυστυχώς δεν είναι δυνατό να ανακτηθεί. Θεραπευτικά χορηγείται φαρμακευτική αγωγή, εφαρμόζονται θεραπείες laser ή πραγματοποιείται χειρουργική επέμβαση ανάλογα με τις ενδείξεις και τους στόχους που θέτονται για κάθε ασθενή.
